Διαθεματικές Δραστηριότητες
Πληροφοριακό υλικό:
Το αμπέλι
Το αμπέλι είναι φυτό φυλλοβόλο, που αγαπάει το εύκρατο κλίμα και δεν αντέχει στα ψυχρά κλίματα. Στην πατρίδα μας, την Ελλάδα καλλιεργείται στις ηλιόλουστες πλαγιές των βουνών, στα πλαγιερά εδάφη γιατί στραγγίζουν εύκολα μα και σε όλα τα χώματα ευδοκιμεί, αρκεί να μην έχουν πολλή υγρασία και άλατα. Το αμπέλι πολλαπλασιάζεται με τρεις τρόπους, με σπόρους, με καταβολάδες και συνηθέστερα με μοσχεύματα. Το χωράφι που θα φυτευτεί το αμπέλι θέλει φροντίδα και προετοιμασία. Στις αρχές του χειμώνα οργώνεται βαθιά και στο τέλος του χειμώνα ακολουθεί ελαφρύ όργωμα. Το φύτεμα γίνεται την άνοιξη. Μια από τις πιο απαραίτητες περιποιήσεις του αμπελιού είναι το κλάδεμα που γίνεται δύο φορές το χρόνο στα τέλη του φθινοπώρου και στα τέλη του χειμώνα.. Πολλές είναι οι ποικιλίες του αμπελιού: σαββατιανά, ροδίτες, μαυροδάφνη, φιλέρι, μοσχάτο, ροζακί, φράουλα, αετονύχι, σιδηρίτης και άλλα. Το αμπέλι έχει πολλούς εχθρούς και προσβάλλεται από πολλές ασθένειες. Εχθροί είναι τα έντομα, τα σκουλήκια, η φυλλοξήρα και η πιο συνηθισμένη ασθένεια είναι ο περονόσπορος. Για να μην προσβληθεί το αμπέλι από τις διάφορες ασθένειες το φροντίζουμε, ρίχνοντας θειάφι είτε σε σκόνη είτε σε υγρή μορφή. Οι παραγωγοί θειαφίζουν το αμπέλι από το μήνα Απρίλιο έως το μήνα Ιούλιο (εαρινή και καλοκαιρινή φροντίδα του αμπελιού).
Το σταφύλι
Ο καρπός του αμπελιού, το σταφύλι είναι ο βασιλιάς των φρούτων. Είναι εύγευστο, ευκολοχώνευτο, θρεπτικό, και με ιδιότητες θεραπευτικές σε πολλές περιπτώσεις. Το σταφύλι τρώγεται φρέσκο ή διατηρημένο στα ψυγεία και μέσα σε ειδικούς χώρους. Τρώγεται και αποξηραμένο δηλαδή σταφίδα. Η σταφίδα είναι ένα θαυμάσιο ελληνικό προϊόν. Με το ζάχαρο που περιέχει, είναι μία εξαιρετική τροφή το χειμώνα, προπάντων για τα παιδιά.. Η σταφίδα που παράγει η χώρα μας, η ελληνική σταφίδα είναι φημισμένη σε όλο τον κόσμο και περιζήτητη από άλλες χώρες. Είναι δύο λογιών. Η μαύρη σταφίδα ή κορινθιακή και η ξανθιά σταφίδα ή σουλτανίνα. Ο σταφιδόκαρπος τρυγιέται μόλις τα σταφύλια παραγίνουν και αρχίσουν οι ρόγες να ζαρώνουν, να σταφιδιάζουν. Απλώνεται ύστερα σε αλώνια και εκεί συμπληρώνεται η αποξήρανση, αλλά όχι κάτω από τον ήλιο αλλά κάτω από σκιά. Κατόπιν καθαρίζεται σε μηχανές, πλένεται και ξεχωρίζεται ανάλογα με το πάχος της ρώγας («χοντρή», «ψιλή») και συσκευάζεται σε κιβώτια για το εμπόριο.
Ο τρύγος
Ο τρύγος είναι το τελευταίο μέρος της αμπελοκομίας και αφορά το μάζεμα των σταφυλιών. Από το πόσο είναι ώριμα τα σταφύλια καθώς και ο ακριβής χρόνος που θα μαζέψουμε τα σταφύλια έχει μεγάλη σημασία για την ποιότητα των σταφυλιών. Ο τρύγος γίνεται στη χώρα μας τους μήνες Αύγουστο-Σεπτέμβριο. Τα ώριμα σταφύλια για τον τρύγο τα καταλαβαίνουμε εμπειρικά δηλαδή με το μάτι, ή με δοκιμή στη γεύση, είτε με χημικές μεθόδους. Μαζεύουμε τα τρυγημένα σταφύλια σε ειδικά κοφίνια τα γνωστά τρυγοκόφινα, που το καθένα χωράει 20 κιλά. Για την κοπή των τσαμπιών χρησιμοποιούμε ειδικούς σουγιάδες (σβαρνάδες) ή ψαλίδια. Στην Ελλάδα ο τρύγος μαζί με το πάτημα των σταφυλιών που τον ακολουθούν, είναι από τις σημαντικότερες εργασίες των αγροτών και γίνονται αφορμή για μεγάλη γιορτή που συνοδεύεται με ανάλογα έθιμα.
Το πάτημα των σταφυλιών στο πατητήρι
Με το πάτημα των σταφυλιών που γίνεται σήμερα σε εκσυγχρονισμένα εργαστήρια με ειδικά μηχανήματα παράγεται ο μούστος και το προϊόν της ζυμώσεώς του μας δίνει τον οίνο, το γνωστό σε όλους μας κρασί .Οι αρχαίοι Έλληνες έκαναν μεγάλη χρήση του οίνου, σπάνια όμως τον έπιναν άκρατον, δηλαδή σκέτο χωρίς νερό. Σήμερα το κρασί χρησιμοποιείται από όλους τους λαούς του κόσμου. Για το μούστο και την παραγωγή κρασιού χρησιμοποιούνται στη χώρα μας μονάχα τα φρέσκα σταφύλια, ενώ σε άλλες χώρες όπως στην Ισπανία και στην Πορτογαλία για να φτιάξουν κρασί χρησιμοποιούν εκτός από σταφύλια, και μήλα και αχλάδια κ.λπ.
Παλιά χρησιμοποιούσαν οι αγρότες για να πατήσουν τα σταφύλια τα γνωστά πατητήρια. Σήμερα σε πολλά μέρη της πατρίδας μας κυρίως στην επαρχία οι κάτοικοι αναβιώνουν στα παλιά πέτρινα πατητήρια το πάτημα των σταφυλιών. Συνήθως τα παλιά πατητήρια ήταν πέτρινα και βρισκόντουσαν μέσα ή έξω από τον αμπελώνα. Πώς γινόταν αλήθεια τα παλιά χρόνια στα πατητήρια το πάτημα των σταφυλιών και πώς αναβιώνει σήμερα σε πολλά μέρη της πατρίδας μας αυτή η διαδικασία; Το πατητήρι σε σχήμα τετράγωνο ή ορθογώνιο, είναι μόνιμη χτιστή ή φορητή ξύλινη δεξαμενή που χρησιμοποιείται για το πάτημα των σταφυλιών. Ένα παλιό πέτρινο πατητήρι το καθαρίζουμε από το χώμα, τα κλαδιά και τα φύλλα που πιθανό να έχουν πέσει μέσα. Μετά το πλένουμε με πολύ νερό για να καθαριστεί καλύτερα η πέτρινη βάση του. Προς τη μία πλευρά υπάρχει ελαφριά κλίση για να διευκολύνεται να πέφτει ο μούστος και από την άλλη πλευρά το πατητήρι έχει ένα άνοιγμα από εκεί δηλαδή που βάζουμε τα σταφύλια. Εκεί που θα πέφτει ο μούστος βάζουμε αυτοσχέδια μία λεκάνη για να πέφτει μέσα ο μούστος. Σκορπίζουμε μέσα στο καθαρό πατητήρι σταφύλια, τα άτομα που θα πατήσουν τα σταφύλια πλένουν τα πόδια τους και ξεκινάει η διαδικασία. Αρχίζουμε το πάτημα, τσαλαπατάμε μέσα στο μούστο και στα σταφύλια και εν τέλει χύνεται ο μούστος στη λεκάνη. Βάζουμε το μούστο σε μεγάλες «νταμιτζάνες» (μποτίλιες γυάλινες) μαζί με τα φλούδια. Μένει ο μούστος εκεί μέσα 24 ώρες, σε δροσερό μέρος και μετά ξεκινάει η ζύμωση. Αφαιρούμε τα φλούδια και τα στέμφιλα και παραμένουν οι φιάλες στο σκιερό και δροσερό μέρος. Σε λίγο καιρό (περίπου σαράντα ημέρες) έχουμε πεντανόστιμο κρασί έτοιμο για κέρασμα.
Το αμπέλι, φυτό γνωστό από τα μυθικά χρόνια
Η άμπελος, το κλήμα, το κρασί, ήταν και παραμένουν σύμβολα πολλών θρησκειών. Ο θεός Διόνυσος είχε αγαπημένο φίλο του τον Άμπελο. Κάποτε πέθανε ο Άμπελος και ο Διόνυσος για να παρηγορηθεί, παρακαλεί το Δία να μεταμορφώσει τον Άμπελο σε φυτό. Ο Δίας τον έκανε ένα ωραίο κλήμα με γλυκά και νόστιμα σταφύλια. Ο Όμηρος στα έργα του αναφέρει πολλών λογιών κρασιά, από το νέκταρ των θεών ως το κρασί της θρακικής Ισμάρου που με αυτό ο Οδυσσέας μέθυσε τον Κύκλωπα Πολύφημο. Θεοί και άνθρωποι ενδιαφέρθηκαν για το θαυμαστό αυτό φυτό. Ο Κρόνος είχε διδάξει την αμπελουργία στην Κρήτη, και στην Ελλάδα ο Διόνυσος ή Βάκχος. Αυτοί δίδαξαν και την καλλιέργεια του αμπελιού και την κατασκευή του κρασιού. Με το δίκιο τους οι Έλληνες θεωρούσαν το Διόνυσο και θεό του κρασιού. Ο τρύγος των σταφυλιών αποτελεί αληθινό ξεφάντωμα και πανηγύρι. Ποιητές, γλύπτες, χριστιανοί, υμνογράφοι και λαϊκοί καλλιτέχνες τραγουδούν, ζωγραφίζουν, σκαλίζουν, το ωραίο φυτό. Και οι υφάντριες στα υφαντά τους κεντούν κλήματα φορτωμένα σταφύλια.
Σκοπός:
Με τις πληροφορίες και με τις εικόνες για το αμπέλι, τον τρύγο, το σταφύλι, το πάτημα των σταφυλιών στο πατητήρι, το θεό Διόνυσο καθώς και μέσα από την Τέχνη και κυρίως μέσα από την ποίηση, το τραγούδι, το ζωγραφικό πίνακα, τις κατασκευές, μέσα από το μύθο του Αισώπου, την παροιμία και την παντομίμα, τα παιδιά του Νηπιαγωγείου κατορθώνουν να προσεγγίσουν και να γνωρίσουν το αμπέλι και το πανάρχαιο φρούτο που παράγει, το σταφύλι. Μιλάμε για το σταφύλι, που τόσο αγάπησαν και λάτρεψαν οι αρχαίοι Έλληνες και που τόσο αγαπούν οι νεοέλληνες, και δίνουμε πληροφορίες για τον τρύγο ο οποίος σηματοδοτεί κατά το μήνα Σεπτέμβριο το τέλος του καλοκαιριού και την αρχή του φθινοπώρου.
Στόχοι:
-Τα παιδιά του Νηπιαγωγείου να μάθουν πληροφορίες για το αμπέλι, το σταφύλι, τον τρύγο, το πάτημα των σταφυλιών στο πατητήρι, για τον θεό Διόνυσο και πώς αυτός συνδέεται με το αμπέλι και το σταφύλι (Παιδί και Γλώσσα, Χωρική Νοημοσύνη).
-Να ακούσουν το κλασικό ποίημα του Ζαχαρία Παπαντωνίου «Τσιριτίρι-τσιριτρό» σε απαγγελία αλλά και μελοποιημένο σε τραγούδι, να εκφράσουν τα συναισθήματά τους και να ζωγραφίσουν εικόνες από το ποίημα .(Παιδί και Γλώσσα, Χωρική - Νατουραλιστική Νοημοσύνη).
-Να δουν μέσα στη τάξη τους, το ζωγραφικό πίνακα του Μουρίγιο με θέμα τα αγόρια που τρώνε σταφύλια, να περιγράψουν τον πίνακα και να μιλήσουν με τη δασκάλα τους για «την έμπνευση του ζωγράφου» (Παιδί και Γλώσσα, Ενδοπροσωπική-Διαπροσωπική Νοημοσύνη).
-Μέσα από τη Φυσική Γωνιά να γνωρίσουν το πανάρχαιο φρούτο, το σταφύλι καθώς και όλα τα παράγωγά του, να τα πάρουν στα χέρια τους, να τα δοκιμάσουν και να φτιάξουν με την καθοδήγηση της νηπιαγωγού πεντανόστιμα μουστοκούλουρα (Γλωσσική - Ενδοπροσωπική Νοημοσύνη).
-Με τις χειροτεχνίες τα παιδιά να αναπτύξουν τη φαντασία τους, να γνωρίσουν νέα υλικά, νέες τεχνικές, και να ζήσουν τη χαρά της δημιουργίας (παιδί και μαθηματικά, παιδί και μελέτη περιβάλλοντος, Χωρική και Νατουραλιστική Νοημοσύνη).
-Να ακούσουν το γνωστό μύθο του Αισώπου «η Αλεπού και τα σταφύλια», να δραματοποιήσουν το μύθο και να τον συνδέσουν με τη σχετική ελληνική παροιμία (Γλωσσική-Ενδοπροσωπική- Διαπροσωπική Νοημοσύνη).
-Με τη μουσική, το τραγούδι και τη παντομίμα να χαλαρώσουν και να προσεγγίσουν τον τρύγο και το πάτημα των σταφυλιών από άλλη διάσταση και προοπτική (Παιδί και Μουσική, Σωματική-Κιναισθητική -Διαπροσωπική Νοημοσύνη).
Μέσα στην τάξη του Νηπιαγωγείου και σε περίοπτη θέση τοποθετούμε πλαστικοποιημένες φωτογραφίες σε σχήμα Α4 που παριστάνουν το αμπέλι, σταφύλια διαφόρων ειδών, φωτογραφίες από τον τρύγο, το πάτημα σταφυλιών στο πατητήρι, εικόνες του θεού Διόνυσου. Στην παρεούλα το πρωί η νηπιαγωγός κάνει αναφορά στις εικόνες που προαναφέραμε, ζητάει από τα παιδιά να πουν τις γνώσεις τους και τις εμπειρίες τους και γίνεται συζήτηση σχετικά με το αμπέλι, το σταφύλι, τον τρύγο, το πάτημα των σταφυλιών στο πατητήρι. Γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στο θεό Διόνυσο και τη σχέση του με την άμπελο και το κρασί. Σύμφωνα με τις πιο πάνω αναγραφόμενες πληροφορίες, η νηπιαγωγός κατευθύνει την κουβέντα με ιδιαίτερη τεχνική, με σκοπό να δώσει με απλό τρόπο όσες πιο πολλές πληροφορίες μπορεί στα παιδιά.
Μετά ακούγεται από το μαγνητόφωνο μελοποιημένο το ποίημα του Ζαχαρία Παπαντωνίου «Τσιριτίρι – τσιριτρό». Στην τάξη έχει δημιουργηθεί κατάλληλο κλίμα ευφορίας και η νηπιαγωγός εξηγεί στα παιδιά ότι όλη η ημέρα θα περιέχει θέματα γύρω από το σταφύλι και τον τρύγο.
Δραστηριότητες:
1.Ανάγνωση ποιήματος Τσιριτίρι – τσιριτρό του Ζαχαρία Παπαντωνίου
Σε μια ρώγα από σταφύλι
έπεσαν οχτώ σπουργίτες
και τρωγόπιναν οι φίλοι
τσιριτίρι, τσιριτρό,
τσιριτρί τσιριτρό!
Εχτυπούσανε τις μύτες
και κουνούσαν τις ουρές
και είχαν γέλια και χαρές
τσιριτίρι, τσιριτρό
τσιριτρί τσιριτρό!
Η νηπιαγωγός έχει γράψει ολόκληρο το ποίημα σε μια κόλλα χαρτί Α4. Δείχνει στα παιδιά το ποίημα, δίνει ιδιαίτερη σημασία στο τίτλο του ποιήματος και στο όνομα του ποιητή. Διαβάζει το ποίημα με στόμφο και ενθαρρύνει τα παιδιά να πουν τι κατάλαβαν με την απαγγελία του ποιήματος και να μιλήσουν για τα συναισθήματα που νιώθουν. Η νηπιαγωγός με απλά λόγια μιλάει για την «έμπνευση του ποιητή» και καλεί τα παιδιά να περιγράψουν με δικά τους λόγια εικόνες από το ποίημα. Ξαναδιαβάζει το ποίημα, μοιράζει σε φωτοτυπία το ποίημα, λέει στους μικρούς μαθητές να το ξαναδιαβάσουν στο σπίτι τους μαζί με τους γονείς τους και να σχολιάσουν το περιεχόμενό του όπως έκαναν και στην τάξη μαζί της. Επίσης προτρέπει τα παιδιά να μάθουν απ’ έξω τις δύο πρώτες στροφές. Ξαναβάζει και ακούγεται μελοποιημένο το ποίημα και επ’ ευκαιρία αυτού εξηγεί στα παιδιά, πώς ένα ποίημα μπορεί να μελοποιηθεί και να γίνει τραγούδι και αυτά λένε τη γνώμη τους! Το τραγούδι ακούγεται ξανά και ξανά και αφού η νηπιαγωγός έχει μοιράσει χαρτί φωτοτυπικού και μαρκαδόρους ή ξυλομπογιές ή κηρομπογιές, παροτρύνει τα παιδιά να ζωγραφίσουν εικόνες από το ποίημα. Στο τέλος επαινείται κάθε προσπάθεια.
2.Παρουσίαση ζωγραφικού πίνακα του ζωγράφου Μπαρτολόμε Μουρίγιο, «Αγόρια που τρώνε σταφύλια και πεπόνια»
Από την αρχή της εν λόγω διαθεματικής ενότητας έχουμε τοποθετήσει μέσα στην τάξη και σε περίοπτη θέση τον ζωγραφικό πίνακα του Μπαρτολόμε Μουρίγιο «Αγόρια που τρώνε σταφύλια και πεπόνια», σε πλαστικοποιημένο χαρτί Α3. Με την επισήμανση της νηπιαγωγού ότι «ένας ζωγράφος εμπνέεται από τα σταφύλια και εκφράζεται καλύτερα μέσα από το ζωγραφικό του πίνακα», παρουσιάζεται ο ζωγραφικός πίνακας στα παιδιά. Η νηπιαγωγός καθοδηγεί και πρώτη μιλάει για το ζωγράφο Μουρίγιο και το ζωγραφικό του πίνακα, ενθαρρύνοντας τα παιδιά και ζητώντας να περιγράψουν, να πουν τι βλέπουν στον πίνακα και τι αισθάνονται. Μιλάνε για τα χρώματα, για τα πρόσωπα των δύο αγοριών, περιγράφουν την κίνηση των σωμάτων τους, για τα φρούτα που τρώνε και δίνεται ιδιαίτερη σημασία για την «έμπνευση του ζωγράφου». Παρατηρώντας τον πίνακα και με τη συζήτηση δίνεται η ευκαιρία στα παιδιά να αναπτύξουν την καλαισθησία τους, να εκφράσουν τα συναισθήματά τους και να καταθέσουν τις απόψεις τους.
3.Το σταφύλι έρχεται στη Φυσική Γωνιά της τάξης μας και φτιάχνουμε μουστοκούλουρα.
Στη Φυσική Γωνιά της τάξης του Νηπιαγωγείου έχουμε τοποθετήσει σταφύλια διαφόρων ποικιλιών, εμφιαλωμένο κρασί, ούζο, τσίπουρο, σταφίδες μαύρες και ξανθές, μουστοκούλουρα, σταφιδόψωμα,, γλυκό κουταλιού σταφύλι, μαρμελάδα σταφύλι, μουσταλευριά, ντολμαδάκια με αμπελόφυλλα. Καλούμε τους μικρούς μαθητές να πλησιάσουν και να αναγνωρίσουν και να ονοματίσουν ποια προϊόντα βλέπουν, να τα περιγράψουν, να τα δοκιμάσουν (εκτός των ποτών εννοείται) και να πουν την άποψή τους, από πού αυτά όλα τα προϊόντα προέρχονται και πώς γίνεται η επεξεργασία τους και έρχονται στο τραπέζι μας και τα τρώμε. Με την ενθάρρυνση της νηπιαγωγού γίνεται συζήτηση με σκοπό να συνδεθούν εν τέλει όλα αυτά τα καλούδια με το σταφύλι και το αμπέλι.
Μετά ακολουθεί η παρασκευή μουστοκούλουρων με την εξής παραδοσιακή συνταγή του φούρναρη κ. Φώτη.
Υλικά:
½ κούπα ελαιόλαδο, 1/4 κούπας χυμό πορτοκαλιού, ¾ κούπας πετιμέζι,1/4 κούπας ζάχαρη, 1/2 κ.γ. σόδα, 1 κ.γ. μπέικιν πάουντερ, 1 κ.γ. κανέλλα, ½ κ.γ. γαρίφαλο, ½ κιλό αλεύρι που φουσκώνει μόνο του.
Εκτέλεση:
Βάζουμε σε μια λεκάνη πρώτα όλα τα υγρά και τα ανακατεύουμε, μετά προσθέτουμε τη ζάχαρη, τη σόδα, το μπέικιν πάουντερ, την κανέλα και το γαρίφαλο και ανακατεύουμε και πάλι ελαφρά, τέλος προσθέτουμε το αλεύρι και ανακατεύουμε ώστε να γίνει μια απαλή ζύμη που να μην κολλάει στα χέρια. Αν χρειαστεί προσθέτουμε και άλλο αλεύρι. Πλάθουμε κουλουράκια και τα τοποθετούμε επάνω σε λαδόκολλα σε ταψί. Τα ψήνουμε σε προθερμασμένο φούρνο στους 170 βαθμούς περίπου για 12 λεπτά.
Σημείωση: εάν δεν έχουμε πετιμέζι μπορούμε να προσθέσουμε ανάλογα μούστο ή σταφιδίνη την οποία προμηθευόμαστε από τον πλησιέστερο φούρνο της γειτονιάς μας που φτιάχνει μουστοκούλουρα.
Τη συνταγή μπορούμε να την εκτυπώσουμε σε χαρτί μεγέθους Α5 και να την κολλήσουμε μαζί με τα παιδιά σε αφρώδες φύλλο ιδίου μεγέθους, να το διακοσμήσουμε με όποιο τρόπο επιλέξουμε και να φτιάξουμε ένα καδράκι ώστε να το πάρουν τα παιδιά μαζί τους στο τέλος της ημέρας.
4.Στύβουμε σταφύλια και παίρνουμε μούστο
Μέσα σε ένα ανοξείδωτο τρυπητό τοποθετούμε σταφύλια και βάζουμε το τρυπητό σε μία λεκάνη. Καλούμε τα παιδιά να στύψουν με τα χέρια τους τα σταφύλια (με επίβλεψη και μεγάλη προσοχή της νηπιαγωγού). Ο μούστος αρχίζει να τρέχει από το τρυπητό στη λεκάνη. Αφήνουμε όποιο παιδί επιθυμεί να δοκιμάσει το μούστο και εν συνεχεία του ζητάμε να μας πει την εμπειρία του και να μας περιγράψει τα συναισθήματά του. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το μούστο για την παρασκευή μουστοκούλουρων ή μουσταλευριάς. Μετά το τέλος της δραστηριότητας τα παιδιά πλένουν πολύ καλά τα χέρια τους.
5.Ατομικές εργασίες
Κατασκευή με χαρτί γκοφρέ
Α) Μοιράζουμε στα παιδιά κανσόν χαρτόνι σε μπεζ ανοικτό χρώμα ή σε παλ κίτρινο χρώμα και σε διάσταση Α5. Έχουμε ζωγραφίσει ή τυπώσει επάνω στο χαρτόνι ένα τσαμπί σταφύλι με μέτριες προς μεγάλες σε σχήμα ρώγες και με τα φύλλα κληματαριάς. Αφήνουμε τα παιδιά να διαλέξουν γκοφρέ χαρτί σε χρώματα (ένα χρώμα το κάθε παιδί) μοβ, κίτρινο, σκούρο κόκκινο, ροζ. Δίνουμε την οδηγία να φτιάξουν μικρά στρογγυλά μπαλάκια με το γκοφρέ χαρτί και να τα κολλήσουν στις ρόγες του σταφυλιού. Ζωγραφίζουν τα φύλλα με πράσινο μαρκαδόρο ή εάν επιθυμούν κολλούν ανάλογα μπαλάκια από πράσινο γκοφρέ χαρτί.
Ζωγραφική με πώμα από φελλό
Β) Μοιράζουμε στα παιδιά ένα χαρτί λευκό Α4 με τυπωμένο ή ζωγραφισμένο ένα τσαμπί σταφύλι με τα φύλλα κληματαριάς (όπως αναφέρεται πιο πάνω). Με πώμα φελλού βουτηγμένο σε χρώμα τέμπερας, κόκκινο ή ροζ, ή μοβ ή κίτρινο ανάλογα με την προτίμηση κάθε παιδιού (διαλέγει ένα χρώμα) επιχειρείται ο χρωματισμός κάθε ρόγας του σταφυλιού. Τα φύλλα χρωματίζονται και αυτά με πράσινο χρώμα χρησιμοποιώντας πάλι το πώμα φελλού ή μαρκαδόρο.
Ζωγραφική με τη μέθοδο του πουαντιγισμού
Γ) Μοιράζουμε στα παιδιά ένα χαρτί λευκό Α4 με τυπωμένο ή ζωγραφισμένο ένα τσαμπί σταφύλι με τα φύλλα κληματαριάς (όπως αναφέρεται ανωτέρω). Με τη μέθοδο του πουαντιγισμού επιχειρείται ο χρωματισμός κάθε ρόγας του σταφυλιού. Δηλαδή βουτάμε το δάκτυλο σε χρώμα τέμπερας ροζ ή κόκκινο ή κίτρινο ή μοβ (ένα χρώμα διαλέγουμε για κάθε τσαμπί) και χρωματίζουμε προσεκτικά κάθε ρόγα χωριστά. Το ίδιο κάνουμε για να βάψουμε και τα φύλλα. Αντί του δακτύλου μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε μεγάλες μπατονέτες.
Επισημαίνεται ότι και στις τρεις ανωτέρω δραστηριότητες τα παιδιά ενθαρρύνονται και ενισχύονται από τη νηπιαγωγό.
6.Ανάγνωση του μύθου του Αισώπου: «H Αλεπού και τα σταφύλια».
Συζητάμε με αφορμή την παροιμία: «Όσα δε φτάνει η αλεπού τα κάνει κρεμαστάρια»
Στην ώρα του παραμυθιού γίνεται ανάγνωση του γνωστού εικονογραφημένου μύθου του Αισώπου «Η αλεπού και τα σταφύλια».
Αφού γίνει η ανάγνωση και δείξουμε τις ανάλογες εικόνες από το βιβλίο, ζητάμε από τα παιδιά να ξαναδιηγηθούν το μύθο με δικά τους λόγια και να πουν τι κατάλαβαν.
Από τη νηπιαγωγό γίνεται ιδιαίτερη μνεία της εξής παραγράφου του μύθου:
«Τα σταφύλια, ακούοντάς τη, μοιάζουνε να την ειρωνεύονται, να την περιγελούν.
-Ακούς εκεί… Είμαστε, λέει, αγίνωτα!… Εμείς, κυρά- αλεπού, αγίνωτα δεν είμαστε. Μα αφού δεν μας φτάνεις τι να πεις… μας λες αγίνωτα για να ξεγελάσεις την ανημποριά σου».
Συνδέουμε το πιο πάνω κείμενο με την ελληνική παροιμία:
«όσα δε φτάνει η αλεπού τα κάνει κρεμαστάρια». Ρωτάμε τα παιδιά να πουν, τι σημαίνει η ελληνική παροιμία. Αφήνουμε τα παιδιά να εκφράσουν ελεύθερα τη γνώμη τους και ενδεικτικά αναφέρουμε ότι η εν λόγω παροιμία σημαίνει: ό,τι δεν μπορεί η αλεπού να φτάσει για να το φάει, το κρίνει ακατάλληλο και σκάρτο. Εξηγούμε ότι αυτό ισχύει και για τους ανθρώπους και ζητάμε με κατάλληλο τρόπο από τα παιδιά να πουν παραδείγματα. Η νηπιαγωγός συμμετέχει και κατευθύνει τη συζήτηση.
Σημείωση: Μπορεί να αποφασισθεί μετά την επεξήγηση και την κατανόηση της παροιμίας, να κατασκευάσουν τα παιδιά με τη βοήθεια της νηπιαγωγού μία γιρλάντα με την παροιμία και να κρεμαστεί στην τάξη.
7.Δραματοποίηση του μύθου.
Καλούμε τα παιδιά να δραματοποιήσουν και να παίξουν το μύθο.
Ενδεικτικά αναφέρουμε: Η νηπιαγωγός όρθια κρατάει με το χέρι της ψηλά ένα τσαμπί σταφύλι (προτιμάμε σταφύλι χωρίς κουκούτσια). Ένα παιδί ως πονηρή αλεπού τριγυρνάει γύρω –γύρω από τη νηπιαγωγό και πηδώντας, προσπαθεί να πιάσει το τσαμπί το σταφύλι. Προσπαθεί μάταια, όμως δεν απελπίζεται. Προσπαθεί, και πάλι προσπαθεί. Εν τέλει δεν καταφέρνει να πιάσει το σταφύλι και λέει χαρακτηριστικά και πονηρά:
-Δεν πειράζει είναι αγίνωτα τα σταφύλια.
Μόλις τα υπόλοιπα παιδιά ακούσουν να λέει αυτά τα λόγια η αλεπού, αυτά με ένα στόμα μαζί με τη νηπιαγωγό λένε ειρωνικά:
- Εμείς κυρά – αλεπού αγίνωτα δεν είμαστε. Γλυκά σαν μέλι είμαστε. Μα αφού δεν μας φτάνεις τι να πεις… μας λες αγίνωτα για να ξεγελάσεις την ανημποριά σου.
Ρόλο αλεπούς αναλαμβάνει εναλλάξ όποιο παιδί θέλει!
8.Χαλαρώνουμε με τραγούδι και παντομίμα
Λέμε στα παιδιά να κάνουν ησυχία. Βάζουμε να ακουστεί το τραγούδι του μελοποιημένου ποιήματος «Τσιριτίρι- τσιριτρό» σε μουσική του Γεωργίου Λάμπελετ. Εν συνεχεία προτρέπουμε- ενθαρρύνουμε τα παιδιά με παντομίμα να δείξουν ότι τρυγούν σταφύλια, τα βάζουν στο πατητήρι και τα πατούν με τα πόδια τους: έχουμε στρώσει μέσα στην τάξη, στο πάτωμα ένα σεντόνι σε χρώμα κίτρινο και υποθέτουμε ότι αυτό είναι το πατητήρι με τα σταφύλια. Όλα τα παιδιά στέκονται γύρω από το σεντόνι και αρχίζουν να κάνουν διάφορες κινήσεις σαν να κόβουν-τρυγούν σταφύλια και μετά τα πετούν μέσα στο σεντόνι –πατητήρι χωρίς να μπαίνουν μέσα.. Αφού τελειώσουν… τον τρύγο και αφού συνεχίζει να ακούγεται το τραγούδι, τα παιδιά βγάζουν τα παπούτσια τους, μπαίνουν επάνω στο σεντόνι και αρχίζουν ρυθμικά να πατούν τα σταφύλια. Κατά τη διάρκεια της εν λόγω δραστηριότητας η νηπιαγωγός συμπαρίσταται και συμμετέχει και αυτή σε όλες τις κινήσεις και μιμήσεις μέχρι τέλους.
Βιβλιογραφία
-Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Πράξη ΄΄Νέο Σχολείο ΄΄(20011), Νέο Πρόγραμμα Σπουδών Νηπιαγωγείου ,Αθήνα.
-ΥΠΕΠΕΘ , Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (2000),Οδηγός Νηπιαγωγού, Εκπαιδευτικοί Σχεδιασμοί ,Δημιουργικά περιβάλλοντα μάθησης ,Αθήνα.
-Ποιητική Ανθολογία Λίνου Πολίτη.
-Εγκυκλοπαίδεια : ΄΄ Ο Σύμβουλος των Νέων ‘ ‘ Νέα Παιδική και Σχολική Εγκυκλοπαίδεια , εκδόσεις Ο.Ε.Ε. ΑΤΛΑΣ.
-΄΄Λουλούδια΄΄, Εικονογραφημένη Παιδική Εγκυκλοπαίδεια, Σχολικός Εκδοτικός Κόσμος-Αθήναι.
-Δραστηριότητες για την υποστήριξη των Πολλαπλών Τύπων Νοημοσύνης στο Νηπιαγωγείο των Pam Schiller – Pat Phipps ,Εκδόσεις Σαβάλλας.
-O μύθος του Αισώπου εικονογραφημένος ΄΄Η αλεπού και τα σταφύλια΄΄ ,εκδόσεις Άγκυρα.
-Δραστηριότητες για την ανάπτυξη του Κοινωνικοσυναισθηματικού τομέα στο Νηπιαγωγείο, του Charles A.Smith,εκδόσεις Σαββάλας.
Ιστοσελίδες
-http//el.wikipedia.org/wiki-Το αμπέλι
-www.Youtube.com Τσιριτίρι-τσιριτρό .Παιδικό τραγούδι 2012 wmv μουσική Γεωργίου Λαμπελέτ.
-www.Youtube.com Τρύγος και ΄΄πάτημα΄΄ σταφυλιών. Δαφνοσπηλιά 2013.
-Εικόνες για το τρύγο και το πάτημα των σταφυλιών.-Αναφορά εικόνων.
-www.youtube.com- Το πάτημα των σταφυλιών γίνεται ακόμα με τα πόδια.
