Η ιστορία του χαρταετού έχει βαθιές ρίζες στην αρχαία Κίνα, ξεπερνώντας τα 2.400 χρόνια ζωής. Μάλιστα λέγεται ότι οι Κινέζοι εμπνεύστηκαν και έφτιαξαν το χαρταετό όταν είδαν το πανί μίας βάρκας που σχίστηκε και έφυγε μακριά, παρασυρμένο από τον άνεμο ή το καπέλο ενός αγρότη που εξαφανίστηκε στα χωράφια από ένα ξαφνικό βοριά. Παλαιότερ, και για πολλούς αιώνες, οι κινέζικοι χαρταετοί δεν ήταν χάρτινοι αλλά μεταξωτοί και είχαν τη μορφή δράκου. Πολλοί έδεναν πάνω τους μικρά χαρτάκια, όπου έγραφαν τις αρρώστιες και τις συμφορές τους και τις άφηναν να φύγουν μακριά, ενώ άλλοι έστελναν προς τον ουρανό τις ευχές και τις επιθυμίες τους για να εισακουστούν. Κάποιοι προσάρμοζαν μικρές φλογέρες στο κεφάλι του αετού, για να σφυρίζουν και να διώχνουν τα κακά πνεύματα, ενώ πολλοί ήταν εκείνοι που ύψωναν ομαδικά τους αετούς, σαν προσευχή στον ουρανό, κι έψαλλαν ύμνους. Σιγά-σιγά άρχισαν να τους πετούν για διασκέδαση και να τους διακοσμούν με εντυπωσιακά σχέδια, δημιουργώντας μια εικαστική παράδοση μοναδική στον κόσμο. Από την Κίνα, η γνώση κατασκευής και το πέταγμα του χαρταετού διαδόθηκε στην Κορέα, τη Μαλαισία, την Ινδοκίνα, την Ινδία, την Ινδονησία και την Ιαπωνία. Στην Ευρώπη ο χαρταετός παρουσιάστηκε τον 9ο με 10ο αιώνα μ.Χ., χάρη στις εμπορικές συναλλαγές με την Άπω Ανατολή. Στην Ελλάδα ο χαρταετός έκανε την εμφάνισή του το 19ο αιώνα. Ήρθε από τη Μικρά Ασία και από τότε αποτελεί βασικό έθιμο της Καθαρής Δευτέρας.
Ο χαρταετός είναι γνωστός με διάφορα ονόματα, όπως αετός, μύλος, ψαλίδα, άστρο, φωτοστέφανο, φυσούνα, πετάκι. Σε παλαιότερες εποχές τα παιδιά κάθε οικογένειας έφτιαχναν το δικό τους χαρταετό, χρησιμοποιώντας καλάμια, λεπτό χαρτί, αλευρόκολλα και σπάγκο.
Στη συνέχεια, σας προσκαλούμε να παίξουμε ένα παιχνίδι εντολών, έχοντας ως αφετηρία το έργο ζωγραφικής «Τοπίο με χαρταετούς» του Ν. Χατζηκυριάκου – Γκίκα.
Καλό παιχνίδι!
ΥΛΙΚΑ :
Αντίγραφα του έργου ζωγραφικής Τοπίο με χαρταετούς του Ν. Χατζηκυριάκου – Γκίκα, κάρτες με λεπτομέρειες του πίνακα, διάφορα αντίγραφα έργων ζωγραφικής, διάφανα γυάλινα μπουκάλια, περιοδικά, λαλίτσες, ξυλομπογιές.
ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ :
Μοιράζουμε στα παιδιά έγχρωμα αντίγραφα του πίνακα Τοπίο με χαρταετούς του Ν. Χατζηκυριάκου – Γκίκα, μικρές κάρτες με λεπτομέρειες του πίνακα και τα υπόλοιπα υλικά που περιγράψαμε παραπάνω. Τους προτείνουμε να εκτελέσουν τις ακόλουθες εντολές:
- Κοιτάξτε γρήγορα τη ζωγραφιά. Κλείστε τα μάτια. Ανοίξτε τα μάτια, Πείτε δύο αντικείμενα που υπάρχουν στον πίνακα. Για παράδειγμα:
Ανεμόμυλος – Χαρταετοί
- Τοποθετήστε την κάρτα με τον ανεμόμυλο και φυσήξτε δυνατά τρεις φορές κοιτώντας ψηλά.
- Κοιτάξτε τη ζωγραφιά από κοντά. Από μακριά. Μέσα από ένα διάφανο μπουκάλι.
- Τοποθετήστε την κάρτα με το μεγάλο χαρταετό που είναι κοντά στο σύννεφο.
- Ζωγραφίστε στον αέρα με το δάχτυλο το αντικείμενο του πίνακα που έχει σχέση με την Καθαρή Δευτέρα (χαρταετός).
- Τοποθετήστε την κάρτα με την παρέα των χρωματιστών πουλιών που πηγαίνει να συναντήσει τους χαρταετούς.
- Βρείτε μερικά από τα χρώματα του πίνακα στις σελίδες ενός περιοδικού (ροζ, μοβ, κόκκινο, μαύρο).
- Μετρήστε πόσοι χαρταετοί πετούν ψηλά στον ουρανό.
- Τοποθετήστε την κάρτα με το κανάτι που υπάρχει στη γωνιά μιας αυλής.
- Χρησιμοποιήστε τις λαλίτσες (μουσικό όργανο) και κελαηδήστε όπως τα πουλιά του πίνακα.
- Τοποθετήστε την κάρτα με το μεσαίο χαρταετό που πετά πάνω από το βουνό.
- Κοιτάξτε άλλα έργα ζωγραφικής και βρείτε σε ποια υπάρχουν χαρταετοί. Για παράδειγμα:
Α. Αστεριάδης, Οι χαρταετοί
Σ. Βασιλείου, Το τραπέζι της Καθαρής Δευτέρας
Σ. Βασιλείου, Η Δήμητρα
Δ. Μυταράς, Οι χαρταετοί
- Διαλέξτε έναν από τους τρεις χαρταετούς του πίνακα και σχεδιάστε με ξυλομπογιά την κίνηση της ουράς του ή μιμηθείτε την κίνησή του με τα χέρια σας.
- Τοποθετήστε την κάρτα με το χαρταετό που πετά πάνω από τη θάλασσα και πείτε τους στίχους:
Μόλις φυσήξει αεράκι
Ξεκινώ το ταξιδάκι
Ψαλίδα, άστρο, αετός
Πετώ ψηλά καμαρωτός!
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Αντζουλάτου – Ρετσίλα Ε. (1993), Όνειρα και χρώματα που πετούν ψηλά. Το έθιμο του χαρταετού. Οι μικροί λαογράφοι, ΜΕΛΤ, Αθήνα.
Ευαγγέλου Ο, Κάντζου Ν. (2005), Πολυπολιτισμικότητα και εκπαιδευτικός ρατσισμός. Σχέδια εργασίας για το νηπιαγωγείο και το δημοτικό σχολείο, εκδ. Δίπτυχο, Αθήνα.
Κάντζου Ν. (2005), Καθημερινές διαθεματικές δραστηριότητες για το νηπιαγωγείο, εκδ. Δίπτυχο, Αθήνα.
ΥΠΕΠΘ – Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (2002), Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών για το Νηπιαγωγείο. Προγράμματα σχεδιασμού και ανάπτυξης δραστηριοτήτων, Αθήνα.
