Ενισχύοντας την αυτοπεποίθηση των μικρών παιδιών
Βασικές αρχές, δραστηριότητες και φύλλα εργασίας
Από νωρίς χρειάζεται να δίνουμε έμφαση στην καλλιέργεια της αυτοπεποίθησης και αυτοεκτίμησης των μικρών παιδιών. Αυτό, είναι συχνά πιο σημαντικό από την ανάπτυξη γνωστικών δεξιοτήτων γιατί η υψηλή αυτοπεποίθηση θέτει τις βάσεις και τις προϋποθέσεις όχι μόνο για την πρόσληψη νέων γνώσεων αλλά και για την αξιοποίηση τους στο έπακρο.
Ένα παιδί με ισχυρή αυτοπεποίθηση:
- Νιώθει ασφάλεια να πάρει περισσότερα ρίσκα για να βιώσει πολλές και διαφορετικές εμπειρίες
- Συνάπτει ουσιαστικές φιλίες και είναι πιο ώριμο ως προς τις κοινωνικές του συναναστροφές
- Χειρίζεται καλύτερα τις απογοητεύσεις
- Εκδηλώνει άγχος λιγότερες φορές όταν καλείται να αντιμετωπίσει δύσκολες καταστάσεις
- Στηρίζεται πιο εύκολα στα πόδια του και γίνεται πιο ανεξάρτητο συναισθηματικά και μαθησιακά.
Στην αντίθετη περίπτωση, ένα παιδί με χαμηλή αυτοπεποίθηση συνήθως παρουσιάζει κάποια από τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
- Αποφεύγει τις προκλήσεις ή τον χειρισμό πρωτόγνωρων καταστάσεων
- Παραιτείται εύκολα, διατυπώνει δικαιολογίες, κατηγορεί άλλους
- Μπορεί να απομακρυνθεί κοινωνικά και να είναι αδιάφορο στο να συμμετέχει σε δραστηριότητες ή μαθησιακές διαδικασίες
- Είναι τις περισσότερες φορές θυμωμένο, απογοητευμένο ή λυπημένο και δηλώνει ότι δεν μπορεί να καταφέρει τίποτα
- Δυσκολεύεται να πιστέψει στην επιβράβευση των άλλων ή να αποδεχτεί την κριτική τους
Τόσο οι γονείς και το ευρύτερο οικογενειακό περιβάλλον του παιδιού, όσο και οι εκπαιδευτικοί είναι σημαντικό ήδη από τη μικρή τους ηλικία να ενισχύουν την αυτοπεποίθηση των παιδιών.
Παρακάτω προτείνονται δραστηριότητες και παιχνίδια που βοηθούν τα παιδιά να έχουν αυτοπεποίθηση, να γνωρίζουν και να εκτιμούν τον εαυτό τους. Πέρα όμως από τις δραστηριότητες χρειάζεται να τονιστεί η λεπτή ισορροπία που θα πρέπει να διατηρούμε εμείς οι ενήλικες απέναντι στα παιδιά: Όταν κάνουμε μόνο παρατηρήσεις τότε συμβάλλουμε στη δημιουργία χαμηλής αυτοπεποίθησης. Όταν λέμε μόνο μπράβο, τότε ενισχύουμε μία ψευδή αυτοπεποίθηση.
Δραστηριότητες
Η τέχνη με καταλαβαίνει!
Οποιαδήποτε μορφή εικαστικής δημιουργίας, ανάλογα δοσμένη, μπορεί από μόνη της να συμβάλλει στην ενίσχυση της αυτοπεποίθησης των παιδιών. Δίνουμε στα παιδιά χρόνο να επεξεργαστούν ελεύθερα ποικίλα εικαστικά υλικά και να ανακαλύψουν τις δυνατότητές τους καθώς επίσης και να ζωγραφίσουν ό,τι θέλουν με όποιον τρόπο θέλουν. Ακούμε με ενδιαφέρον τον τρόπο σκέψης τους και δίνουμε «συγχαρητήρια» για την μοναδική προσπάθειά τους.
Δώσε μου και θα πρωτοτυπήσω!
Είτε στο περιβάλλον του σπιτιού είτε στο αντίστοιχο σχολικό, υπάρχουν πάμπολλα αντικείμενα και ανακυκλώσιμα υλικά, που μπορεί να αξιοποιήσει ένα παιδί για να δημιουργήσει κάτι πρωτότυπο. Συχνά είναι καλό απλά να παρέχουμε τα υλικά χωρίς να δίνουμε και το θέμα της εργασίας κατευθύνοντας έτσι τη σκέψη του παιδιού ή της ομάδας. Για παράδειγμα, σε ένα κουτί συλλέγουμε πολλά μικροαντικείμενα (τουβλάκια, παιχνιδάκια, υφάσματα, κουτιά, γλωσσοπίεστρα, κορδέλες κ.τ.λ.) και ζητάμε να φτιάξουν ό,τι θέλουν με αυτά και μετά να παρουσιάσουν το αποτέλεσμα.
Μυστικά γράμματα θετικών χαρακτηριστικών
Για κάθε μέρα που περνάει ένας εκπαιδευτικός καλό είναι να μπορεί να σκεφτεί και ένα θετικό χαρακτηριστικό διαφορετικό για το κάθε παιδί της ομάδας του. Αυτό τον βοηθά ώστε να το μεταφέρει με ειλικρίνεια και να το μεταδώσει και στο παιδί. Δημιουργεί ένα μικρό γραμματοκιβώτιο όπου μέσα έχει γράψει ένα μικρό γραμματάκι για το καθένα όπου και αναφέρει ένα θετικό χαρακτηριστικό του. Το κάθε παιδί εντοπίζει το όνομά του και το κρατά ως δώρο. Άλλωστε, τα γραπτά μένουν και τα συγκεκριμένα είναι μπορούν σε βάθος χρόνου να ενισχύουν την αυτοεικόνα τους.
Τα παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας τα ενθαρρύνουμε να γράψουν ή να ζωγραφίσουν ένα θετικό χαρακτηριστικό για τους συμμαθητές τους.
Μικρό μου λάθος πες μου τι θα μάθω;
Αναρωτιόμαστε πόσα λάθη υπάρχουν και σε πόσες κατηγορίες μπορούν να χωριστούν με τρόπο… διασκεδαστικό. Προσπαθούμε να ορίσουμε το μικρό και το μεγάλο λάθος, το πολύ προσεκτικό ή το απρόσεκτο λάθος, το σοβαρό ή το αστείο, το καθαρό ή το μουτζουρωμένο. Τα λάθη που πληγώνουν, που πονούν, που προκαλούν γέλιο, που τραγουδούν παράφωνα, που χάνουν ή που κερδίζουν. Σκεφτόμαστε παραδείγματα και τα ζωγραφίζουμε σε ένα μεγάλο χαρτί. Έπειτα προβληματιζόμαστε για το πόσα πράγματα μπορούμε να μάθουμε από τα λάθη μας και τι μπορούμε να κάνουμε για να αντιμετωπίσουμε.
Φύλλα εργασίας
- Εβδομαδιαίο ημερολόγιο
Το παιδί με τη βοήθεια του εκπαιδευτικού συμπληρώνει τις προτάσεις που δίνονται για κάθε μέρα. Ζωγραφίζει σχετικές εικόνες στα πλαίσια. Το συγκεκριμένο μπορεί να συμπληρωθεί για περισσότερες από μία εβδομάδες ή ένα μετά από κάθε μήνα. Είναι σημαντική όχι μόνο η καταγραφή αλλά και η συζήτηση γύρω από αυτό έτσι ώστε να δίνεται χρόνος να εκφράζει τα συναισθήματα και τους προβληματισμούς του.
Εναλλακτικά, το φύλλο μπορεί να δοθεί και στους γονείς για να το συμπληρώσουν μαζί με τα παιδιά τους.
- Οι σούπερ δυνάμεις μου
Το συγκεκριμένο φύλλο εργασίας αξιοποιείται με δύο τρόπους. Είτε το παιδί φαντάζεται τον εαυτό του ως σούπερ ήρωα που έχει μαγικές δυνάμεις, είτε σκέφτεται κάποια χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του που μπορούν να τον βοηθήσουν να αντιμετωπίζει καθημερινές προκλήσεις. Για παράδειγμα, είναι γενναίο, χαμογελαστό, αισιόδοξο, επίμονο;
- Μου αρέσω γιατί μπορώ να…
Αντί να επικεντρωθούμε σε όσα ένα παιδί δεν έχει ακόμα κατακτήσει λόγω της ηλικίας του, εστιάζουμε σε αυτά που έχει ήδη καταφέρει, ακόμα και αν κάποια είναι αυτονόητα. Λόγου χάρη, τουαλέτα, ανεξαρτησία στο φαγητό, ζωγραφική ή γραφή, τακτοποίηση πραγμάτων, παιχνίδια κ.α.
- Μπράβο!
Παρέχονται κάρτες «Μπράβο» που ο παιδαγωγός μπορεί να εκτυπώσει, να χρωματίσει και να συμπληρώσει για να τις χαρίζει στα παιδιά όταν έχουν μία επιτυχία. Στον κενό χώρο συμπληρώνουν το όνομα του παιδιού και τον λόγο του βραβείου. Για παράδειγμα:
- Μπράβο! γιατί κατάφερες να λύσεις ένα τόσο δύσκολο παζλ μόνος σου.
- Μπράβο! γιατί έμαθες να πλένεις σωστά τα χεράκια σου.
- Μπράβο! γιατί δοκίμασες ένα νέο φαγητό.
- Μπράβο! γιατί έπαιξες πολύ όμορφα με τους φίλους σου.
Προτεινόμενα βιβλία που ενισχύουν την αυτοπεποίθηση των παιδιών
